Czy odzież BHP to obowiązek pracodawcy czy pracownika? Czy pracownik może odmówić wykonywania pracy zleconej, jeśli pracodawca nie zapewnił odpowiedniej odzieży BHP do stroju roboczego? Ponadto, czy zostanę zwolniony przez pracodawcę za odmowę pracy? Te pytania nurtują wielu pracodawców, którzy podejmują pracę w zakładach produkcyjnych lub magazynach.

Przede wszystkim należy wyraźnie rozróżnić dwa pojęcia: odzież ochronna i odzież robocza. Chociaż te dwa terminy są często używane zamiennie, w rzeczywistości oznaczają zupełnie różne rzeczy. Warto również znać przepisy dotyczące możliwości używania w pracy własnej odzieży i jej odpowiedników. Przed przystąpieniem do pracy koniecznie zapoznaj się z regulaminem wewnętrznym oraz przepisami prawa pracy.

Odzież robocza i ochronna – różnica

Pod pojęciem „odzież ochronna” większość ludzi odnosi się do odzieży ochronnej i roboczej. Te dwa terminy mają bardzo różne znaczenia. Termin „odzież ochronna” odnosi się do odzieży, która zakrywa lub zastępuje odzież osobistą pracowników i chroni ich przed zagrożeniami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi i pogodowymi, które mogą wystąpić w środowisku pracy. Z kolei pojęciem „odzież robocza” określa się odzież używaną do pracy, w czasie której istnieje prawdopodobieństwo zabrudzenia odzieży substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, ale powodującymi szybsze niszczenie odzieży. Dotyczy to również tych czynników, które wymagają użycia specjalnych środków czyszczących do zmycia. Różnice można znaleźć także w polskim ustawodawstwie. Definicje te zawarte są w przepisach Kodeksu pracy.

Prawo pracy, a dokładniej art. 2377 § 1, ustanawiający obowiązek zapewnienia pracownikom odzieży i obuwia roboczego zgodnych z polskimi normami. Działa to w następujących przypadkach:

• odzież własna pracowników może ulec uszkodzeniu,
• może być brudny,
• ze względu na wymogi techniczne, higieniczne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jak widać, powyższe przepisy nie identyfikują konkretnych stanowisk czy rodzajów pracy, do których mają zastosowanie te przepisy prawa pracy. Najważniejsze jednak są warunki, w jakich jest przeprowadzana. Pracodawcy są zobowiązani do jasnego określenia zasad przydzielania pracownikom odzieży roboczej i obuwia roboczego w swoich regulaminach wewnętrznych. Dodatkowo pracodawcy powinni w porozumieniu z pracownikami zdefiniować stanowiska pracy w fabrykach lub firmach, które dopuszczają posiadanie własnej odzieży i obuwia roboczego. Oczywiście taka odzież BHP musi również spełniać wymagania BHP.

Wspomniane powyżej przepisy prawa pracy wskazują również na zakaz samodzielnego noszenia odzieży. to nie wchodzi w grę:

• Stanowiska wykonujące prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i urządzeń technicznych
• Wykonywana praca, w wyniku której odzież i obuwie robocze są silnie zabrudzone lub skażone środkami chemicznymi lub materiałami zakażonymi biologicznie.
• Różnice te najwyraźniej wynikają z odmiennego znaczenia terminów odzież robocza i odzież ochronna.

Odzież robocza lub równoważna odzież używana przez samych pracowników

Chociaż „Prawo pracy” zezwala pracownikom na używanie własnej odzieży roboczej i obuwia roboczego, przewiduje również, że pracodawcy są zobowiązani do zapłaty pracownikom ekwiwalentu za zniszczoną odzież. Przepis ten w pewnym stopniu zwolnił go z obowiązku zapewnienia swoim pracownikom fizycznej odzieży roboczej i zapewnił im dodatkową gotówkę na używanie jego odzieży w pracy i poza nią. Aby jednak przepis ten mógł być zrealizowany w praktyce, muszą być spełnione dwa warunki:

• W regulaminach wewnętrznych pracodawca jasno określa zasady dystrybucji odzieży roboczej i obuwia roboczego pracowników, a w szczególności określa stanowiska pracy, na których pracownicy mogą korzystać z własnej odzieży roboczej i obuwia roboczego.
• Zainteresowani tym rozwiązaniem pracownicy wyrażają zgodę na korzystanie z odzieży i obuwia roboczego w zamian za określony ekwiwalent pieniężny.
• Dopiero po spełnieniu tych dwóch obowiązków pracownicy mogą używać w pracy własnej odzieży. Zwalnia to pracodawcę z obowiązku zakupu odzieży BHP, jednocześnie przejmując obowiązek zapłaty ekwiwalentu.

Odpowiedz na pytania postawione na początku artykułu. Czy pracownik może odmówić wykonywania pracy zleconej, jeśli pracodawca nie zapewnił odpowiedniej odzieży BHP do stroju roboczego? Pracodawcy powinni zapewnić odzież roboczą lub wypłacić dodatek za korzystanie z własnej odzieży. W żadnym wypadku zwolnienie nie może być oparte na odmowie wykonywania takiej pracy przez pracodawcę z powodu niewypełnienia obowiązków. Warto jednak zawczasu spojrzeć na wewnętrzne regulacje narzucone przez pracodawcę, które powinny określać zasady przydzielania pracownikom odzieży BHP lub ewentualnie płacenia ekwiwalentu za używanie własnej odzieży.